Dezenformasyon ve görüş

Güçlü ve canlı bir demokrasinin temeli, bilgilendirilmiş bir nüfustur. Ne yazık ki bilgiye erişim tek başına yeterli değildir. Haberler ve içerikler kategorize edilmeli ve güvenilirlikleri açısından değerlendirilmelidir. Nihayetinde, güvenilir bilgilerden kendi fikirlerimizi oluşturmalıyız. Haber okuryazarlığı ve kanaat oluşturma becerilerinin kazanılması hayat boyu devam eden bir öğrenme sürecidir. Bu beceriler için önemli temeller çocukluk ve ergenlik döneminde atılır. Aşağıda gençlere bilgiyi değerlendirme ve kendi görüşlerini oluşturma konusunda nasıl yardımcı olabileceğinizi gösteriyoruz.

Klicksafe el kitabı "Ethik macht klick. Dijital dünyada kanaat oluşturma" gençlerin enformasyon davranışlarına ilişkin bilgiler sunmakta, dezenformasyon stratejilerini analiz etme ve tanıma konusunda yardımcı olmakta ve yanlış bilgilendirmenin demokratik bir toplum üzerindeki etkilerini göstermektedir. Ek materyalleri (kopya şablonları, ses kolajı, kelime koleksiyonu) yukarıdaki resme tıklayarak indirebilirsiniz.

Bugün gençler bilgiye nasıl ulaşıyor?

21. yüzyılda gençler, zengin bilgiye kolay ve doğrudan erişebildikleri bir dünyada büyüyorlar. Akıllı telefonlarını ve YouTube, Facebook, Twitter ve Insta gram gibi sosyal medyayı kullanarak sadece her zaman ve her yerde bilgi almakla kalmıyor, aynı zamanda bunları değerlendirip paylaşabiliyor ya da kendi mesajlarını oluşturup başkalarıyla doğrudan diyaloğa girebiliyorlar.

Bilgi ararken, 12 ila 19 yaşındakilerin çoğunluğu öncelikle arama motorlarını kullanmaktadır (örneğin terimleri googleda aramak için). YouTube ve Wikipedia gibi çevrimiçi ansiklopediler de bilgi ararken başvurulan ilk limanlardır.Gazetelerin, dergilerin veya TV kanallarının haber portalları gibi gazetecilik teklifleri gençler için daha az önemlidir.Bu hizmetler ancak yaş ilerledikçe bir bilgi kaynağı olarak daha önemli hale gelmektedir.

Genç internet kullanıcıları sosyal medyadaki haberlerle daha çok tesadüfen ve rastlantısal olarak karşılaşmaktadır. Almanya'daki ve dünyadaki güncel olaylar hakkında yeterince bilgi sahibi olduklarını düşünüyorlar.Geleneksel anlamda haberler gençlerin günlük yaşamlarında sadece küçük bir rol oynamaktadır.

Dijitalleşen kamusal alanda, mevcut bilgi miktarı ve çeşitliliği önemli ölçüde artmıştır.Gençler için bu çeşitlilik, istemeden de olsa aşırılık yanlısı, komplo teorilerini savunan veya devletin dezenformasyon kampanyalarının bir parçası olan içeriklerle karşı karşıya kalmaları anlamına gelebilir. Gençlerin (siyasi) kanaat oluşumunu etkileyen ve dikkatlerini çekmek için yarışan farklı aktörler arasında rekabet vardır. Bu durum gençlerin bilginin doğruluğunu değerlendirmesini daha karmaşık hale getirmektedir.

İnternetten alınan bilgiler - bu bir sorun mu?

Ergenlik döneminde gençler, kişiliklerinin ve kimliklerinin şekillendiği gelişim evrelerinden geçerler. Buna ideolojik pozisyonlar ve siyasi görüşler de dahildir. Gençlerin (siyasi) sosyalleşmesi artık internet ve sosyal medya üzerinden de gerçekleşiyor.Bilgi ve haber sunumlarının yanı sıra mesajlaşma servisleri üzerinden iletişim ve sosyal ağlardaki paylaşımlar da burada merkezi bir rol oynamaktadır. 

Sosyal medyada kamusal ve özel iletişim birleşiyor. Geleneksel kitle iletişim araçları ile doğrudan etkileşim arasında yeni bir iletişim düzeyi yaratmaktadırlar. Gençlerin görüşleri güçlü bir şekilde sosyal çevrelerine ve akran gruplarına yöneliktir ve bu gruplarla da sürekli olarak çevrimiçi bağlantı halindedirler.

Bandwagon Sezgiselliği

Algoritmalara ek olarak, arkadaşlar ve tanıdıklar da sosyal ağlardaki bilginin ana bekçileridir. Bir kullanıcı haberleri bilinen sosyal bağlantıları aracılığıyla alıyorsa, bu bilgiye olan güveni artırma eğilimindedir. Çoğu insan, ister doğrudan konuşmada ister sosyal ağlar aracılığıyla olsun, kişisel çevrelerinden gelen ifadeleri ve tavsiyeleri güvenilir olarak değerlendirir. Bu durum özellikle de bilgiyi yayan kişiler sempatik ve yetkin olarak algılanıyorsa geçerlidir. Başkaları tarafından iyi olarak değerlendirilen bir şeyin kişinin kendisi tarafından da iyi olarak değerlendirilebildiği bu etki, bandwagon heuristic olarak tanımlanmaktadır. Bu etki, yanlış bilgiye duyulan güvenin olası bir açıklaması olarak kullanılabilir.

Dezenformasyon yoluyla belirsizlik

Özellikle dünya görüşleri henüz oluşmakta olan gençler, manipülasyon stratejileri ve dezenformasyondan kalıcı olarak etkilenebilmektedir. Daha yüksek eğitim seviyesine sahip gençler genellikle çevrimiçi içerikle yansıtıcı bir şekilde başa çıkabilirken, daha düşük eğitim seviyesine sahip gençler özellikle risk altındadır.Demokratik fikirlere ters düşen sorunlu dünya görüşleri geliştirebilirler. Örneğin, arka planda "ipleri elinde tutan" gizli elitlere olan inanç gibi.S hell Gençlik Çalışması 2019, bu genç gruptaki neredeyse her iki kişiden birinin popülist pozisyonlara meyilli olduğunu ortaya koymuştur. Yaşamsal nedenler ve dezavantajlı olma hissinin yanı sıra sosyal medya da bu eğilimi güçlendiriyor.

Doğrulama önyargısı

Bir şeye inanıp inanmamamız ve onu mümkün görüp görmememiz sahip olduğumuz inanç ve fikirlere bağlıdır.İnanç ilkelerimize uyan yeni bilgiler hayal gücümüze entegre edilir ve doğru olduğuna inanılır. Eğer inanç sistemimize uymayan bir bilgiyle karşılaşırsak, zihinsel stres yaşarız. Çelişkiyi uzlaştırmak için, yanlış olsa veya manipülatif olarak kullanılmış olsa bile, yalnızca fikirlerimizi doğrulayan bilgileri güvenilir olarak kabul ederiz. Bir dünya görüşü ne kadar kapalı ve basit olursa,doğrulama önyargısının etkisini gösterme olasılığı da o kadar artar.

Ebeveynler ve eğitim uzmanları için ipuçları

Gençler genellikle sosyal ağlarda bulunmakta ve çevrimiçi bilgi toplamaktadır. Ancak, bilginin güvenilirliğini her zaman doğru bir şekilde değerlendirememektedirler. Çelişkileri fark etmek için gerekli ön bilgiye genellikle sahip değillerdir. Ayrıca, sadece internetten bile olsa, tanıdıkları insanlara yetişkinlerden daha fazla güvenme eğilimindedirler.

Bununla birlikte, bilinçli bir görüş oluşturmak için manipüle edilmiş görüntüler, videolar veya uydurma başlıklar yerine gerçeklere ve rakamlara ihtiyacınız vardır. Bu nedenle ebeveynlerin ve vasilerin dezenformasyon konusunu çocuklarla yaşlarına uygun bir şekildetartışmaları ve internette yanıltıcı haberler olduğunu açıkça belirtmeleri önemlidir. Eğitim, sahte haberlerin yayılmasını durdurmaya yardımcı olur.

Çocukları, renkli çevrimiçi dünyada dezenformasyon ve sahte haberlerle de karşılaşabilecekleri konusunda eğitmek önemlidir. Çocuğunuzla bu konuda çok erken yaşlarda konuşmaya başlamanız ve internetteki her şeyin doğru olmadığını açıkça belirtmeniz yardımcı olacaktır. Para kazanmak veya fikirleri etkilemek için kasıtlı olarak yanlış bilgi (dezenformasyon ve/veya komplo ideolojileri) yayan insanlar olduğu açıkça belirtilmelidir. Bu nedenle bilgi ile uğraşırken sağlıklı bir güvensizlik önemlidir. Bu, çocuğunuza fikirleri ve haberleri kategorize etmeyi ve sorgulamayı öğretecektir.

Çocuklarla ve gençlerle dünya olaylarını tartışın ve farklı görüşleri ve haber kaynaklarını paylaşın. Konulara yaklaşmak için korona pandemisi gibi güncel tartışmaları kullanabilirsiniz. Sizler, özellikle belirsiz zamanlarda önemli diyalog ortaklarısınız.

Güvenilir haberler gibi göründükleri, heyecan verici oldukları ve genellikle şok edici oldukları için yanlış haberler son derece hızlı bir şekilde yayılmaktadır. Doğru ve yanlış arasındaki farkı ilk bakışta anlamak ve bilgiyi filtrelemek: İnternetteki bilgi seli nedeniyle yetişkinler bile bunu yapmakta zorlanmaktadır. Gençler ve çocuklar için bu daha da zordur. Aşağıdaki noktalar sahte haberlerin ortaya çıkarılmasına yardımcı olabilir:

Sansasyonel başlıklara eleştirel bir gözle bakın: Başlık şok ediyor mu? Şaşırtıcı mı ve korku ya da nefret gibi güçlü duygulara neden oluyor mu? İlk bakışta inanılmaz görünen şeyler genellikle öyledir.

Eleştirel olun ve kaynağı kontrol edin: Bilgi nereden geliyor? Haberi kimin yayınladığı ya da yazdığı belli mi? Künyede isim ve adres belirtilmiş mi? Bir web sitesinin yazarına veya künyesine bakmak genellikle içeriğin arkasında kimin olduğunu gösterir. Önyargılılar mı? İşlerini biliyorlar mı? Niyetleri nedir?

Gerçekleri kontrol edin: İddia ettikleri şey doğru mu? Bilgiler gerçekten doğru mu? Diğer güvenilir haber kaynakları da aynı haberi yayınladı mı? Çoğunlukla başlığa indirgenmiş ve aynı zamanda çok fazla fikir ve az içerik sunan metinlere dikkat edin. Başlık, arama motorunda diğer (saygın) medyadan herhangi bir hit bulamıyorsa, rapor muhtemelen kurgusaldır. Mimikama.at, CORRECTIV, ARD-Faktenfinder ve Hoaxmap gibi uzmanlaşmış doğruluk kontrolörleri araştırmayı kolaylaştırır. Arama terimini buraya girmeniz yeterlidir.

Güncel olduğundan emin olun: Bilgiler ne kadar güncel? Özellikle bilimsel çalışmalar, anketler veya istatistikler söz konusu olduğunda, bilgilerin çok eski olmadığından ve zaten güncelliğini yitirmiş olabileceğinden emin olmanız gerekir. Arama motorlarında, sonuçların zaman aralığını kısıtlayan önceden ayarlanmış bir filtre, bir konuyla ilgili en son bilgileri bulmaya yardımcı olur.

Görsele veya videoya yakından bakın: Ne görebiliyorsunuz? Görüntü veya video nereden geliyor? Güvenilir görünmüyor mu veya bağlamından koparılmış mı? Google, bilgisayarlarda tersine görsel aramaları için uygundur. Akıllı telefonlarda ve tabletlerde, örneğin, TinEye uygulaması yardımcı olabilir.

Aktif olun: Platformdaki yanlış haberleri bildirin veya doğruluk denetleyicileriyle iletişime geçin.

Kontrol etmeden iletmeyin: Mesajları hafife alarak paylaşmayın, önce gerçekleri ve kaynağı kontrol edin - sonra iletin.

Görmezden gelmeyin: Yanlış raporlar yayıyorlarsa ileten kişiye saygılı bir şekilde işaret edin. İçeriğin şüpheli bir kaynaktan geldiğini fark etmemiş olabilirler.

Ustalıklakarşı koyun: Örneğin, komik memler yayınlayarak. Ya da aynı fikirde olmayan diğer kullanıcıları beğenerek destekleyin. Ancak dikkatli olun: bazı konular bir tartışmada öfkeyi gerçekten alevlendirebilir. Bu tür argümanlar çok etkili değildir.

 ÇocuklarfragFinn gibi çocuk arama motorları aracılığıyla yaşlarına uygun iyi bilgiler bulabilirler. İlkokul çocukları için ZDF logo! veya Kruschel gibi özel haber programları vardır.  Daha büyük çocuklara çeşitli saygın haber siteleri gösterilebilir, böylece emin olmadıklarında haberleri karşılaştırabilirler.

Mimikama.at, ARD-Faktenfinder veya CORRECTIV gibidoğruluk kontrol hizmetleri yalan haberlerin çürütülmesine yardımcı olur.